هشدار عضو شورای شهر تهران نسبت به زیان‌های استفاده از پلاستیک

به گزارش خبرنگار مهر، ناهید خداکرمی در جلسه علنی روز سه‌شنبه شورای شهر تهران با هشدار نسبت به زیان هایی که استفاده پلاستیک به محیط زیست شهری و سلامت شهروندان وارد می‌کند، گفت: مصوبه منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی و تغییر الگوی مصرف  ۹ سال است که به خوبی اجرا نشده و اگر در این مدت این مصوبه اجرایی می‌شد، امروز من این تذکر را نمی دادم.

متن تذکر خداکرمی به شرح زیر است:

تهران؛ شهر بدون پلاستیک

همانطور که قبلاً ذکر شده، یکی از مهم ترین اهداف کمیسیون سلامت و محیط زیست بررسی لوایح ، طرح ها و تکالیف اجرا نشده برنامه دوم شهرداری است. امروز صحبت ما در مورد مصوبه ای است که اگر طی ۹ سال گذشته بدان پرداخته بودند امروز من صحبتی نداشتم.

مصوبه شورای اسلامی شهر تهران در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۸۸: الزام شهرداری تهران به تغییر الگو و کاهش مصرف کیسه ها، ظروف و محصولات یک بار مصرف پلاستیکی و جایگزین کردن مواد قابل بازیافت غیر پلاستیکی در کلیه مراکز وابسته به شهرداری تهران واجرای اقدامات علمی و اجرایی درباره کاهش و جایگزینی مواد تجدیدپذیر به جای کیسه‌های پلاستیکی و ظروف یک‌بار مصرف است.

به دنبال آن و به منظور فرهنگ سازی و ارتقای سطح دانش شهروندان در زمینه مضرات استفاده از مواد پلاستیکی، ۲۱ تیر ماه از سوی طرفداران محیط زیست روز بدون کیسه پلاستیک نامگذاری شده است. ارتقای سطح آگاهی مردم در زمینه زیان های رهاسازی و استفاده بی رویه از کیسه های پلاستیکی، از جمله اهداف مهم نامگذاری روز بدون پلاستیک است زیرا اگر حساس نباشیم پلاستیک ها، سرزمین ما را اشغال می کنند.

کیسه‌های پلاستیکی پس از اختراع پلاستیک در سال ۱۸۵۶ میلادی توسط «الکساندر پارکس» مهمانخانه‌های ما شده‌اند و در همین مدت زمان نه چندان طولانی توانسته‌اند اثرات مخرب زیادی بر جای بگذارند. در واقع زندگی مدرن علاوه بر رفاهی که برای انسان به همراه دارد گاه ضررهای جبران ناپذیری را نصیب او می کند.

هنگامی که کیسه های پلاستیکی به عنوان زباله دور ریخته می شوند، به علت ماندگاری بیش از ۵۰۰ سال در محیط، باعث آلودگی محیط زیست می شوند. این کیسه ها به همراه باد جابه جا شده و وارد رودخانه ها و کانال های آب می شوند؛ در نتیجه موجب گرفتگی آبراه ها شده و در بسیاری موارد به علت ساکن ماندن آب، زاد و ولد انواع حشرات افزایش می یابد. کیسه های پلاستیکی درصورت ورود به محیط زیست دریایی، وارد زنجیره غذایی جانوران دریایی شده و سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک و لاک پشت و نیز پرندگان دریایی اشتباهاً بر اثر خوردن این کیسه ها و خفگی ناشی از آن می میرند. در یک سوم ماهی های صید شده در کشور انگلستان میکروپلاستیک ها وجود دارند. کیسه های بلعیده شده حتی پس از مرگ جانوران و تجزیه آنها نیز سالم باقی می مانند، بنابراین دوباره پراکنده شده و زندگی جانداران از جمله انسان ها را تهدید می کنند. پلاستیک ها درصورتی که به عنوان زباله دفن شوند، به علت تجزیه آرام و کند در محل های دفن می توانند سبب تشکیل شیرابه و نفوذ آن به آب های زیرزمینی شوند. این شیرابه شامل ترکیباتی نظیر فلزات سنگین و سایر ترکیبات خطرناک است که برای برای محیط زیست بسیار زیان آورهستند.

همچنین مواد پلاستیکی و پلیمری به علت ساخته شدن از منابع نفتی نفتی و خاصیت تجزیه ناپذیری، در خاک باقی می مانند و مواد شیمیایی آنها به تدریج از طریق خاک وارد زنجیره غذایی انسان می شود؛ بنابراین علاوه بر اثرات کیسه ها و ظروف پلاستیکی روی محیط زیست، آنچه حائز اهمیت است، سلامت انسان هاست، به خصوص اینکه امروزه مصرف بیش از حد و نابجا از این مواد، خطرات جبران ناپذیری را برای سلامت انسان به همراه دارد. رد پای مواد شیمیایی سمی میکرو پلاستیک در خون وهمه بافت های بدن یافت می شود و چنانچه ورود آن به بدن ادامه یابد می تواند سبب بروز سرطان، نقایص مادرزادی در نوزادان ، اختلال در سیستم ایمنی، اختلال در عملکرد غدد اندوکرین در نتیجه ناباروری و سایر بیماری ها مرتبط است.

تحقیقات نشان می دهد که تمام پلاستیک ها ممکن است در صورت خراش یا گرم شدن، مواد شیمیایی مضر آزاد کنند. تحقیقات قوی نشان می دهد که در برخی موارد گرم شدن پلاستیک، سبب آزاد شدن برخی از مواد شیمیایی موجود در این محصولات می شود (مانند بسفنول A (BPA)، که ممکن است موجب سرطان در افراد شود).
سوزاندن پلاستیک علاوه بر اینکه سبب آلودگی هوا می شود بلکه می تواند سبب آزاد شدن مواد شیمیایی شده و نتیجه آن بیماری های تنفسی است.

هر سال ۱۳میلیون تن پلاستیک به اقیانوسها ریخته می شود، مقدار آلودگی پلاستیکی در دریاها از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۵ سه برابر خواهد شد. تحقیقات نشان داده که ۹۳ درصد آب آشامیدنی (بطری) در ۹ کشور دنیا و ۸۳ درصد آب شیر آلودگی‌های میکروپلاستیک دارد. کشور ما با اینکه هفدهمین جمعیت جهان را دارد، تحقیقات نشان می دهد در ایران سالانه بیش از ۲ میلیون تن پلاستیک تولید می شود. بیشتر این پلاستیک ها نیز بادوام هستند و صد ها سال طول می کشد تا به خودی خود تجزیه و نابود شوند. میزان مصرف پلاستیک در سال ۹۴ بر اساس نتایج مطالعه ای در سازمان حفاظت محیط زیست به شرح زیر اعلام شد:

در هرغرفه میوه و تره بار به طور میانگین ۵.۸ کیلوگرم در روز بوده است،  در شمال تهران ۶.۱۳ کیلو و در شرق تهران ۱۳.۶ کیلو بنابراین روزانه ۲۱ تن و سالیانه ۵.۷ میلیون تن کیسه پلاستیک فقط در میوه و تره بار تهران مصرف می شود.

هر ایرانی به طور متوسط روزانه ۳ پلاستیک وارد چرخه محیط زیست می کند و در استفاده از ظروف پلاستیک یک بار مصرف جز ۱۰ کشور نخست جهان هستیم. سازمان بهداشت سازمان بهداشت جهانی پس از تجزیه و تحلیل جدیدی از برخی از محبوب ترین مارک های آب جهان، اعلام کرده است که بیش از ۹۰ درصد آب داخل بطری ها حاوی ذرات پلاستیک است بطوریکه آب داخل بطری های پلاستیک بیشتر از دو برابر آب شهری حاوی ذرات پلاستیک است.

مناطق دفن زباله حاوی انواع مختلفی از پلاستیک هستند و این آلودگی وارد چرخه زندگی ما می شود. بخصوص که پسماند های تهران در کهریزک و آرادکوه دفن می شود و هوا، خاک و زندگی ما و نسل آینده را در معرض خطر جدی قرار می دهد. . پلاستیک می تواند مواد شیمیایی مضر را در خاک اطراف پخش کند، که پس از آن می تواند به آب های زیرزمینی یا سایر منابع آب در اطراف و همچنین اکوسیستم نفوذ کند. خاک که آلوده شد تمامی محصولات زراعی و آبزیان و حتی دامهایی که از آن آب می نوشند دچار آسیب جدی می شوند و این آسیب به انسان نیز منتقل می شود.

در دنیا تلاش هایی برای جلوگیری از آلودگی طبیعت به پلاستیک انجام گرفته است؛ سازمان ملل کنوانسیونی را وضع کرد که طی آن، تمام موادی که مستقیما به آب ریخته می شوند باید زیست تجزیه پذیر باشند. شاید بخشی از مصرف پلاستیک اجتناب ناپذیر باشد اما این روند نگران کننده است و بخشی از مصرف بی رویه پلاستیک به هزینه‌های مصرف و خرید پلاستیک ارزان‌تر از متوسط جهانی بر می‌گردد. در بسیاری از کشور ها برای کاهش مصرف، برای کیسه های پلاستیکی در سوپر مارکت ها  هزینه ای دریافت می شود، بهمین دلیل مشتریان ترجیح می دهند از کیسه های با دوام پلاستیکی یا پارچه ای استفاده کنند. بالعکس به دلیل رایگان بودن کیسه های پلاستیکی در ایران مشتریان ترجیح می دهند تعداد بیشتری کیسه دریافت کنند. قطعاً امکان حذف پلاستیک از زندگی روزمره غیر قابل امکان است زیرا کاربرد های بسیاری دارد و حتی مصرف آن در برخی شرایط اجتناب ناپذیر است . اما می توان ماهیت پلاستیک را به‌نحوی تغییر داد که از یک عنصر آلاینده و مخرب محیط زیستی به یک عنصر دوستدار محیط زیست تبدیل شود.

امروزه  استارتاپ‌ها و استعدادهای خلاق به دنبال باز یافت و دوباره مصرف کردن مواد پلاستیکی هستند و دوستداران محیط زیست نیز تلاش می کنند تا ضمن آگاهی بخشی به مردم برای عدم رهاسازی کیسه های پلاستیکی در طبیعت راهکاری برای کاربرد دوباره آن کشف کنند. دولت ها نیز از سرمایه‌گذاری در پلاستیک‌های تجزیه پذیر با پایه گیاهی استقبال می کنند. حمایت از تولید پلاستیک‌های تجزیه پذیر ، استفاده نکردن از مواد پلاستیکی یک‌بار مصرف و اراده مردم برای استفاده از کیسه‌های پارچه‌ای از جمله اقداماتی است که می‌توان برای کاهش مصرف پلاستیک انجام داد.

با پلاستیک چه می توان کرد؟

نمایشگاه بین المللی بازیافت مواد پلاستیکی در سال ۲۰۱۹ در اوهایو برگزار خواهد شد .

در اروپا قرار است بازیافت پلاستیک تا سال ۲۰۳۰ به ۵۵ درصد برسد. برای سرمایه گذاری در تحقیقات بازیافت  زباله های پلاستیکی در اروپا ۱۰۰ میلیون یورو تخصیص داده است. ممنوعیت استفاده از میکرو پلاستیک ها در لوازم آرایشی و بهداشتی در انگلستان اجرا می گردد.

سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است انباشت زباله پلاستیکی در اقیانوس ها به دو دلیل است؛

۱-مردم پس از مصرف اطراف خود را تمیز نمی کنند و یا پلاستیک را در محیط زیست رها می کنند. ۲ -دولتمردان توانایی مدیریت زباله را ندارند.

چه باید کرد؟

بازیافت چاره نیست بلکه کاهش مصرف چاره است چون بازیافت پلاستیک بسیار مشکل است، اما کارآفرینان، سازمان های مردم نهاد، استارتاپ ها، شرکت های بازیافت همه با هم فکر کنیم و ببینیم چگونه می شود پلاستیک را در چرخه مصرف دوباره بیندازیم و محیط و طبیعت را از این شر پنهان و آشکار آن نجات دهیم تا مورد سرزنش آیندگان قرار نگیریم . امروزه در آلمان، استرالیا، انگلیس و هند از بازیافت مواد و کیسه های پلاستیکی برای آسفالت خیابان ها استفاده می شود کمیسیون محیط زیست از کارآفرینان و استارتاپ ها در این حوزه حمایت خواهد کرد.

بیایید همه با هم فکر کنیم که امروز همان فردا است، آن هم فردایی که با مشارکت اجتماعی و مدیریت تک تک شهروندان به خاطر صرفه جویی در مصرف آب، کمبود آب ندارد، هرگز در بیابان ، جنگل، پارک یا کانال های آب، بطری و کیسه پلاستیکی به چشم نمی خورد، نرخ باروری بالاتر از سطح جانشینی است و بیماری هایی نظیر سرطان همچنان کمتر از جهان است و روکش آسفالت کوچه های تهران با تکیه بر فن آوری نوین بازیافت مواد پلاستیکی می درخشد. این رویا ها حقیقی است اگر دست به دست هم دهیم و به خاطر نسل آینده که مهمانان فردای ما هستند، شهرمان و پایتخت کشورمان را از هر نوع آلودگی، بالاخص پلاستیک دور نگهداریم و برای بازگشت کیسه های پلاستیکی به چرخه مصرف دوباره تلاش کنیم.

با سه گام: ۱-  کمتر مصرف کنیم ۲- در طبیعت رها نکنیم ۳-  دوباره از آن استفاده کنیم
اگر کیسه پلاستیکی در معابر عمومی و طبیعت مشاهده شد، من، تو و ما خم شویم، آن را برداریم و در سطل زباله بیندازیم. به همین سادگی می شود: تهران؛ شهر بدون پلاستیک».